Terugblik 2023: “Op de energiemarkten viel het kwartje gelukkig de goede kant op”

Gas

Analyse afgelopen jaar

Wat de energieprijzen betreft was 2023 een bewogen jaar waarin de dynamiek van de hoge prijsniveaus goed te zien waren. Het overgrote deel van de Europese afnemers kreeg in 2023 te maken met deze hoge prijsniveaus naarmate meer contracten met vaste looptijden afliepen. Het aanbod richting Europa werd in recordtempo omgeschakeld van Russisch pijpleiding gas naar vloeibaar gas (LNG) uit bevriende landen. De vraag naar gas daalde aanzienlijk. De gasvraag voor woningen in Europa daalde tot vijftien procent vergeleken met het gemiddelde van de voorgaande vijf jaren. Oorzaken liggen voornamelijk in milde temperaturen, energiebesparende maatregelen en ook zeker bewustwording. De gasvraag vanuit bedrijven en industrie verminderde zelfs met ruim twintig procent. Grotendeels door lagere productie en deels door overstap naar andere brandstoffen zoals diesel en stookolie. Internationaal bleef de vraag naar gas uit Azië, met name China, achter door onder andere meer productie uit eigen bodem. Daardoor kwam er meer LNG naar Europa. De gasprijs op de daalde deze week aanzienlijk en bereikte het laagste niveau sinds januari 2022. Samengevat zat gelukkig alles mee: mild weer, lage vraag, ruime LNG-aanvoer, uitbreiding importcapaciteit in Nederland en volle gasvoorraden.

Terugblikkend over het jaar 2023 zijn de gasprijzen sterk gedaald, desondanks zijn de prijzen nog twee keer hoger dan voor de energiecrisis van 2022. Over het gehele jaar gezien daalden de gasprijzen met percentage van zestig procent voor levering in 2024. De daling weerspiegelt de verwachting dat Europese landen de winter kunnen doorkomen dankzij overvolle gasvoorraden en een lagere vraag naar gas. De grafiek hieronder toont hoe bewegelijk het jaar geweest is voor de prijsontwikkeling van gas. Daarin zijn de oplevingen door LNG-stakingen Australië en het conflict Israël/Hamas duidelijk zichtbaar. Als er verder vooruit in de toekomst gekeken wordt daalde de prijs voor leveringsjaar 2025 het afgelopen jaar met ruim veertig procent en levering van gas in 2026 met twintig.

Verwachting komend jaar

2024 belooft een uitdagend jaar te worden. De huidige afname in gasvraag lijkt tijdelijk en kan snel veranderen, afhankelijk van factoren zoals strenge winters of toegenomen industriële productie. Gelukkig zorgt een toename in hernieuwbare elektriciteit en verbeterde nucleaire productie in Europa voor verminderde afhankelijkheid van gascentrales. Economisch gezien steeg de kapitaalmarktrente in 2023 flink om inflatie tegen te gaan. In 2024 worden echter renteverlagingen verwacht door zowel de Amerikaanse als Europese centrale banken, na de eerdere verhogingen. Dit hangt af van de inflatiehoogte en economische weerbaarheid. De gasbergingen zijn momenteel goed gevuld, maar koude temperaturen kunnen de gasvraag sterk verhogen. De gasmarkt blijft onder druk door beperkt LNG-aanbod de komende jaren. Dit leidt mogelijk tot prijsstijgingen en paniekreacties bij onrust. Dit kan een significante impact hebben op de bedrijfskosten en inkoopresultaten voor het komende leveringsjaren.

Belangrijk: De Nederlandse overheid maakt volgende week de definitieve tarieven energiebelastingen 2024 bekend. Wanneer de energiebelastingen bekend zijn, is er meer over te lezen in het artikel op onze website.

Elektra

Analyse afgelopen jaar

De elektriciteitsmarkten volgden in 2023 voor de prijsontwikkeling dezelfde richting als de gasmarkten: omlaag. Het aandeel hernieuwbare energie in Nederland is gestegen van negen in 2019 naar vijftien procent in 2022. Het doel is 27 procent hernieuwbare energie in 2030, in lijn met de Europese Green Deal, die vier jaar geleden werd gepresenteerd. Wat alleen specifiek hernieuwbare elektriciteit betreft gaat het erom spannen of Nederland de vijftig procent gaat halen over het gehele jaar 2023, ten opzichte van veertig procent in 2022. Nederland is in 2023 opnieuw koploper in de hoeveel opgesteld zonne-vermogen, namelijk 1280 Watt per inwoner. Een stijging van ruim 25 procent ten opzichte van 2022. Er wordt flink aan de weg getimmerd qua duurzaamheidsambities. Keerzijde is dat het aantal uren met een negatieve notering op de spotmarkt momenteel bijna 1.000 uren bedragen. Producenten van duurzame elektriciteit zijn zoekende om zoveel mogelijk van de productie nuttig in te zetten, alvorens er wordt afgeschakeld. Het elektriciteitsnet raakt vol door het grote overschot duurzame elektriciteit op momenten dat de zon schijnt of de wind waait. De mogelijkheid om een aansluiting te krijgen of uit te breiden op het elektriciteitsnet is geen zekerheid meer. Europa zet mede door de onvoorspelbaarheid van duurzame energie in op de ontwikkeling van waterstofinfrastructuur, met plannen voor een Europees netwerk. Ook neemt de kritiek toe op de bijstook in Nederlandse elektriciteitscentrales, die jaarlijks een aanzienlijke hoeveelheid biomassa verbranden. Daarbij onderzoekt Nederland de mogelijkheid om twee nieuwe kerncentrales te bouwen. De energietransitie is in volle gang.

Over het gehele jaar gezien daalden de elektriciteitsprijzen voor levering in 2024 met ruim zestig procent. De elektriciteitsmarkten voor de toekomstige jaren 2024 en 2025 noteren ook lager dan begin van het jaar. Deze jaren daalden met vijftig en veertig procent in de afgelopen twaalf maanden.

Verwachting komend jaar

Fluctuaties van de elektriciteitsprijzen zullen komend jaar en komende jaren meer zichtbaar worden. Op momenten dat er duurzame productie is dalen de elektriciteitsprijzen en wanneer fossiele bronnen de overhand krijgen worden hogere prijsniveaus zichtbaar. De grootste uitdaging blijft het in balans houden van het elektriciteitsnet. Het energiesysteem zal worden omgezet van een vraaggestuurd naar een aanbodgestuurd systeem. De onbalans die duurzame bronnen op het net creëren is voor netbeheerders prioriteit nummer 1. Uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet voor de elektrificatie van het energiesysteem is een kostbare opgave. Hier gaan alle afnemers van elektriciteit aan meebetalen. Producenten van duurzame elektriciteit en met name zonne-energie krijgen te maken met hogere opslagen, kosten voor teruglevering en beperkte netcapaciteit door de krapte op het net. Desondanks blijft zonne-energie een van de maatregelen die zich binnen afzienbare tijd terugverdienen, mits de businesscase correct is doorgerekend. De beschikbaarheid van meetdata en het inzicht in het energiegebruik wordt daarmee onmisbaar.

Benieuwd naar de toekomstige impact van de energiemarkten op jouw onderneming? EE Care helpt je graag met alle energievraagstukken. Neem gerust contact op via sales@eecare.nl of 088-3322777.