Terugblik 2022: “Van verstoring van de energiemarkten tot een brede energiecrisis”

Gas

Analyse afgelopen jaar 

Wat de energieprijzen betreft was 2022 voor de meeste afnemers een jaar om snel te vergeten. Toch is het een bijzonder interessant jaar geweest als er gekeken wordt naar de verschuivingen in de markt. Iedere verschuiving in de balans tussen vraag en aanbod heeft consequenties voor energieprijzen. Het is een jaar van extremen gebleken. Begin 2022 liepen de energieprijzen al op door beperkte aanvoer van gas en lage vullingsgraad van de Europese gasvoorraden. In februari werd door de Russische inval in Oekraïne duidelijk waarom de aanvoer van gas zo beperkt was. Deze eerste levensbehoefte was een politiek en oorlogsinstrument geworden. Europa was hier simpelweg niet op voorbereid. Van sancties, moedwillige destructie van gasleidingen tot de paniekerige zoektocht naar alternatieven. Alle factoren die tegen konden zitten zaten tegen. De Europese lidstaten maakten afspraken om de gasvoorraden voor november te vullen, tegen iedere prijs. De gasprijzen konden maar één richting op: Omhoog. Dat de doelstelling (80 procent gevuld) voor de gasvoorraden eind augustus al bereikt was verbaasde vriend en vijand. Sindsdien zitten de gasprijzen in een dalende trend, maar de prijsniveaus blijven historisch gezien uitzonderlijk hoog.

Terugblikkend over het jaar 2022 zijn de gasprijzen fors gestegen. Over het gehele jaar gezien stegen de gasprijzen met percentage van slechts 100 procent voor levering in 2022. De grafiek hieronder laat zien wat voor achtbaan het jaar geweest is voor de prijsontwikkeling van gas.  Als er verder vooruit in de toekomst gekeken wordt steeg de prijs voor leveringsjaar 2024 het afgelopen jaar met ruim 200 procent en levering van gas in 2025 met 160 procent. Daaruit blijkt dat naar verwachting de krapte op de gasmarkten tot maximaal na volgende winter aanhoudt.

Verwachting komend jaar

Het jaar 2023 zal voor het overgrote deel van de ondernemingen en instellingen een moeizaam jaar worden. Hoge energiekosten, stijgende lonen en hoge materiaal- en voedselprijzen zorgen voor inflatie. Met daarbij de centrale banken die op de rem trappen door de marktrentes te verhogen om deze inflatie te beteugelen ontstaat er economisch gezien een perfecte storm. Financiering wordt door hogere rentes kostbaar, terwijl de inkomsten zullen afnemen. De meeste economen zijn het er over eens dat er in 2023 een recessie komt.

De alternatieve gasleveringen aan Europa krijgen steeds meer vorm. Europa zal zich komend jaar zeker stellen van meer vloeibaar gas (LNG). De hoeveelheden gas uit pijpleidingen vanuit Rusland zal zich tot een minimum beperken. Daar waar Europa het LNG verkrijgt of beter gezegd opkoopt van de wereldmarkt, zal China Russische gas geleverd gaan krijgen. Wanneer deze verschuiving heeft plaatsgevonden en de balans hersteld wordt tussen vraag en aanbod, keert de rust terug op de Europese energiemarkten en zullen de prijzen normaliseren. Keerzijde is dat wanneer er nieuwe problemen ontstaan, we een strenge winter tegemoet gaan of andere gasleidingen gesaboteerd worden, dan zullen de hoge prijsniveaus langer aanhouden.

Belangrijk: De Nederlandse overheid maakte deze week de definitieve tarieven energiebelastingen 2023 bekend. Lees hier meer over in het artikel op onze website.

Elektra

Analyse afgelopen jaar

De elektriciteitsmarkten volgden in 2022 voor de prijsontwikkeling dezelfde richting als de gasmarkten. De elektriciteitsmarkten zijn zo ingericht dat de duurste kilowattuur de marktprijs bepaald. Dat waren in 2022 de met gasopgewekte kilowatturen. Dit ten ongenoegen van de Europese Commissie. Er werd een onderzoek ingesteld of de elektriciteitsmarkten kunnen worden ‘losgekoppeld’ van de gasprijs. Met de snelgroeiende hoeveelheid duurzame elektriciteit in de energiemix is het in de ogen van de Europese Commissie niet reëel om dezelfde prijs te blijven rekenen voor groene stroom als voor grijze stroom. Dat het grote aandeel duurzame elektriciteit (ruim 40 procent in 2022) parten speelt in de energiemix was afgelopen jaar niet te missen. Het elektriciteitsnet raakt vol door het grote overschot duurzame elektriciteit op momenten dat de zon schijnt of de wind waait. De mogelijkheid om een grootschalige productie-installatie aan te kunnen sluiten op het elektriciteitsnet is geen zekerheid meer. Tot overmaat van ramp gooide een extreme droge zomer, met lage waterstanden tot gevolg, ook roet in het eten voor elektriciteitsproductie met kern- of kolencentrales. Alle optionaliteit leek vervlogen waarmee de kwetsbaarheid van het Europese energiesysteem pijnlijk blootgelegd werd.

Over het gehele jaar gezien stegen de elektriciteitsprijzen voor levering in 2021 met bijna 130 procent. Ook in de elektriciteitsmarkten is zichtbaar dat de toekomstige jaren 2024 en 2025 lager noteren. Deze stegen met 150 en 110 procent in de afgelopen twaalf maanden.

Verwachting komend jaar

Komend jaar en komende jaren is de grootste uitdaging het in balans houden van het elektriciteitsnet. Het energiesysteem zal worden omgezet van een vraaggestuurd naar een aanbodgestuurd systeem. De onbalans die duurzame bronnen op het net creëren is voor netbeheerders een hersenkraker. Er zal meer op lokaal niveau gekeken gaan worden naar oplossing middels financiële prikkels. Denk hierbij aan de reeds in gang gezette afbouw salderingsregeling en het verbeteren van lokale en gecentraliseerde energieopslag. Meer dynamische contracten geven afnemers vervolgens de mogelijkheid om kosten te besparen door aanbodgestuurd de afname te bepalen. De beschikbaarheid van meetdata en het inzicht in het energiegebruik wordt daarmee onmisbaar.

De Nederlandse overheid compenseert de gestegen energieprijzen middels een prijsplafond voor alle kleinverbruiksaansluitingen en Tegemoetkoming Energiekosten voor het MKB. Benieuwd naar de impact voor jouw onderneming? EE Care helpt je graag met alle energievraagstukken. Neem gerust contact op via sales@eecare.nl of 088-3322777.