Oktober 2024: “Herfstachtige donderwolken trekken samen boven Europese markten”

Gas

 Analyse afgelopen maand

De economie in de eurozone is aan het kwakkelen. Met name de winstwaarschuwingen vanuit de Duitse autofabrikanten zijn een teken aan de wand dat de situatie zorgelijk begint te worden. China zorgde met grote financiële stimulans voor steun aan de beurzen aldaar. Dit doet men niet zonder reden. Kijkend naar de Verenigde Staten gaat het daar nog relatief goed, gedragen door het hoge begrotingstekort. In de VS zegt men dat de economie sterk is, al rijmt dat niet met de forse renteverlaging van de Amerikaanse centrale bank. De economische ontwikkelingen zijn wereldwijd zorgelijk te noemen.

De maand september is een maand waarin onderhoud gepleegd wordt aan de gasinfrastructuur vanuit Noorwegen, een van de grootste gasleveranciers aan Europa. Het onderhoud is eind september afgerond en de gasleveringen aan Europa volledig hervat. Desondanks stegen de gasprijzen over de maand gezien. De oorzaak hiervoor lag in de stijgende risicopremies vanwege de oplaaiende spanningen in het Midden-Oosten. Het conflict tussen Israël en, nu voornamelijk, Iran wordt heftiger. De verhoudingen tussen het Westen en de rest van de wereld (BRICS-landen) lopen staat verder uiteen. Bondgenoten binnen de BRICS-landen, zoals Brazilië, India, China en Zuid-Afrika, maar ook Iran, Egypte en diverse Afrikaanse landen, doen enthousiast zaken met Rusland, ondanks de Westerse sancties tegen het land. Afgelopen maand organiseerde Rusland een internationaal energieforum waarin de bondgenoten elkaar spraken over toekomstige samenwerkingen op energiegebied en zeldzame metalen waarover deze landen in ruime mate beschikken. De Verenigde Staten beschikt zelf ook over deze grondstoffen, maar Europa in mindere mate. Het is vooral voor Europa belangrijk dat men binnen de Europese unie strategische afspraken maakt om de (toekomstige) energievoorziening en het concurrentievermogen veilig te stellen. Zo schreef oud-ECB voorzitter Mario Draghi in zijn recente rapport.

De gasprijs voor levering in 2025 steeg de afgelopen maand met ruim 7%, het leveringsjaar 2026 noteert ruim 6% hoger dan een maand geleden. De stijgingen vertalen zich in marktprijzen van ruim 38 eurocent per kuub in 2025 en bijna 34 eurocent in 2026.

Verwachting komende maand

De komende maand zal waarschijnlijk in het teken staan van blijvende onzekerheid en verdere druk op de economie. Vooral de spanningen in het Midden-Oosten zullen de gasmarkten beïnvloeden. Hoewel de gasleveringen vanuit Noorwegen zijn hervat, blijven de energieprijzen hoog door de geopolitieke spanningen. De gasprijzen voor toekomstige leveringsjaren blijven hoog en de kosten stijgen, wat bedrijven dwingt om naar langere termijn oplossingen te kijken. De wereldwijde economische situatie blijft fragiel, waarbij zowel Europa als de VS voor grote uitdagingen staan in het stabiliseren van hun economische groei. In Europa zal de discussie over energievoorziening en strategische grondstoffen de komende periode toenemen, zeker nu de BRICS-landen hun samenwerking op energiegebied verder versterken.

Elektriciteit

Analyse afgelopen maand

In de eerste helft van 2024 werd 53% van de Nederlandse elektriciteit duurzaam opgewekt, waarbij vooral de productie uit windenergie met meer dan 30% groeide. Deze stijging in duurzame energie kwam deels door de afname van de productie van kolencentrales, die 40% minder elektriciteit leverden dan in dezelfde periode in 2023. De bijdrage van zonne-energie bleef relatief laag door een tekort aan zonne-uren in deze periode, ondanks extra bijgeplaatste capaciteit. Gascentrales bleven stabiel en speelden een belangrijke rol in het opvangen van pieken in de vraag, vooral tijdens momenten waarop de productie uit zonne-energie snel afneemt. Toch verloor Nederland marktaandeel in de export van basislaststroom door de heropstart van Franse kerncentrales.

De snelle groei van zon- en windenergie in Nederland zorgt ervoor dat steeds vaker productie moet worden afgeschakeld door beperkte vraag en een overbelast elektriciteitsnet. Zo ging bijvoorbeeld deze zomer 13% van de wind-op-zee productie verloren. Deze overschotten leiden vaak tot negatieve elektriciteitsprijzen en kunnen slechts beperkt worden geëxporteerd, omdat ook buurlanden kampen met vergelijkbare problemen. Het stoppen met salderen of het verhogen van de vraag biedt geen blijvende oplossing voor de afschakelingen. Technologieën zoals energieopslag in batterijen of het inzetten van elektrolyse naar waterstof kunnen echter een belangrijke rol spelen in het beter benutten van de overschotten en het ondersteunen van de energietransitie. Door de afschakeling daalt het rendement voor investeerders, wat leidt tot hogere subsidies en extra benodigde capaciteit om de doelstellingen voor 2030 te behalen. Daarbij dient ook de gelijktijdigheid van opwekking en verbruik te worden verbeterd door overschotten te delen, wat samen met energieopslag leidt tot stabielere elektriciteitsprijzen en minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Dit model biedt een toekomstbestendige oplossing voor de energietransitie, maar moet nog concurreren met bestaande regels zoals saldering.

De termijnmarkten voor elektriciteit stegen over de maand september gezien. De elektriciteitsprijzen voor zowel leveringsjaar 2025 als 2026 noteerden ruim 3% hoger dan een maand eerder. Momenteel bedragen de kale marktprijzen 9,4 eurocent per kilowattuur voor 2025 en 8,6 eurocent voor 2026 in de piekuren.

Verwachting komende maand

In de komende maand wordt zichtbaar hoe de toegenomen opwekcapaciteit en de productie vanuit windenergie zich gaat verhouden tot het afnemen van het aantal zonuren en de opwek uit zonne-energie. De seizoensinvloeden van de herfstmaanden voeren de komende weken de boventoon op de spotmarkten, waarbij de prijzen op de termijnmarkten naar verwachting stabiel blijven voor de maand oktober. Kanttekening is dat potentiële economische en geopolitieke schokken als herfstachtige donderwolken samentrekken boven de markten.

Benieuwd naar de toekomstige impact van de energiemarkten op jouw onderneming? EE Care helpt je graag met alle energievraagstukken. Neem gerust contact op via sales@eecare.nl of 088-3322777.