Juni 2024: “Verdrievoudiging van negatieve uurprijzen in Europa richting 2026?”

Gas

Analyse afgelopen maand

Afgelopen maand markeerde economisch en politiek gezien een kantelpunt: De Europese Centrale Bank verlaagde voor het eerst in acht jaar de rente met 0,25 procentpunt tot 4,25% ondanks stijgende inflatie. Uit de Europese verkiezingen blijkt dat Euro-sceptische partijen terrein winnen, terwijl centrumrechtse pro-Europese partijen de EU blijven leiden. In Frankrijk leidde dit tot politieke verschuivingen en nieuwe verkiezingen onder Macron. In de VS daalden verwachtingen voor een renteverlaging na tegenstrijdige werkloosheidscijfers en een blijvend hoge inflatie. Van de Amerikaanse centrale bank (FED) worden vanavond geen wijzigingen verwacht in het rentebeleid. De OPEC versoepelde de olieproductiequota, wat aanvankelijk leidde tot een olieprijsdaling, maar verwachtingen van stijgende vraag en het Amerikaanse Driving Season deden de prijs weer stijgen.

De afgelopen maand stegen de gasprijzen fors door diverse oorzaken. Onverwacht onderhoud aan de Noorse gasinfrastructuur, verminderde de export naar Europa. Noorwegen beloofde compensatiemaatregelen, terwijl Europese gasbuffers ondertussen meer dan 70% gevuld zijn. Azië absorbeert meer LNG, maar China’s vraag daalde, wat het aanbod in Europa kan verhogen. De hittegolf in India verhoogt tijdelijk de gasconsumptie. Gazprom overweegt het stopzetten van gasleveringen aan het Oostenrijke energiebedrijf OMV, wat jaarlijks 5 miljard m³ betreft, vanwege een juridisch dispuut. Op haar beurt overweegt Europa sancties op Russische LNG om tegen 2027 volledig onafhankelijk te zijn. Als klap op de vuurpijl liep in de VS een grote LNG-terminal vertraging op door faillissement van de hoofdaannemer. Al met al liep de gasprijs voor het jaar 2025 op tot hoogste niveau dit jaar.

De gasprijs voor levering in 2025 steeg in mei met ruim 5%, het leveringsjaar 2026 noteert ruim 7% hoger dan een maand geleden. De stijgingen vertalen zich in marktprijzen van ruim 35 eurocent per kuub in 2025 en ruim 31 eurocent in 2026.

Verwachting komende maand

Vanaf 2027 worden brandstofleveranciers onderworpen aan een nieuw Europees emissiehandelssysteem (ETS-2), wat hogere kosten voor verwarming en brandstof veroorzaakt door doorberekende emissierechten, om zo klimaatdoelen te halen en de transitie naar duurzame energie te stimuleren. In 2023 bereikten wereldwijde CO2-emissies een recordhoogte, voornamelijk door verhoogd kolenverbruik. Terwijl kolenstook in Europa afneemt, blijft het in Azië en andere economieën de primaire energiebron. De overstap van kolen naar gas in landen zoals de VS toont aan dat emissiereducties mogelijk zijn zonder welvaart te schaden. Door het gasaanbod te vergroten, bijvoorbeeld door plannen van Qatar, kan gas een betaalbaar alternatief voor kolen worden en mondiale CO2-uitstoot potentieel halveren. Hoewel geen langetermijnoplossing, is deze stap noodzakelijk in de energietransitie, samen met groeiende investeringen in duurzame energie. Ondanks dat het effect komende maand niet direct zichtbaar zal zijn, geeft het duidelijk de richting aan. De verwachting voor de prijsontwikkeling van komende maand blijft met de huidige marktomstandigheden stabiel.

Elektra

Analyse afgelopen maand

Europese verkiezingen drukten de emissierechten- en elektriciteitsprijzen omlaag. Meer invloed van rechtse partijen in het Europees Parlement kan leiden tot lagere klimaatambities en populaire kortetermijnmaatregelen zoals lastenverlichting. De EU annuleerde 382 miljoen ton emissierechten om overschotten en prijsdalingen te voorkomen, na een forse daling in energiegebruik en de Europese CO₂-uitstoot. Door het stabiliteitsmechanisme worden 267 miljoen ton rechten niet geveild, met de rest verdeeld over het Innovatie Fonds en nieuwe reserves, waardoor de prikkel om fossiele energie te besparen behouden blijft. Hoewel de Europese plannen voor groene waterstof veelbelovend leken voor klimaatvriendelijke energie en zwaar transport, blijkt directe elektrificatie vaak efficiënter en goedkoper, waardoor waterstof vooral nuttig blijft voor industriële toepassingen en als grondstof.

Ondanks koud en nat weer in de maand mei met minder zonaanbod bleven EPEX dagprijzen laag door een hoger windaanbod. Zo vestigde de spotmarkt een nieuw record begin van de maand door vijf aaneengesloten dagen op rij negatieve uurprijzen te noteren, waaronder drie werkdagen. Het aantal negatieve uren liep, met de zomer nog voor de boeg, op tot 190 uren eind vorige week (tov dezelfde periode in 2023 een verdrievoudiging). Voor heel Europa zullen naar verwachting in 2026 het aantal negatieve uurprijzen verdrievoudigen door meer duurzame energie en uitfasering flexibele centrales. Elektrificatie en energieopslag kunnen dit effect deels dempen. Daarnaast werkt Europa aan een supergrid om hernieuwbare energiebronnen te integreren, elektrificatie te ondersteunen en energiezekerheid te vergroten, met hulp van de Europese Investeringsbank voor financiering. Negatieve elektriciteitsprijzen treffen vooral grootverbruikers die betalen voor teruglevering op de spotmarkt. Oplossingen zijn: direct verbruik of conversie achter de meter, stroomdeling via cable pooling, tijdelijke opslag in batterijen, en zonnepanelen uitschakelen met een stuurbox. Daarbij dient rekening gehouden te worden dat subsidies kunnen vervallen bij productieonderbrekingen door de negatieve prijzen.

Elektriciteitsprijzen liepen over de maand mei gezien op. De elektriciteitsprijzen voor jaren 2025 en 2026 noteren ruim 3% hoger dan eind april, met marktprijzen van 9,9 en 8,6 eurocent per kilowattuur in de piekuren.

Verwachting komende maand

De salderingsregeling blijft tot 2027 bestaan en wordt daarna direct afgeschaft. Dit betekent dat zonnepanelenbezitters hun opgewekte elektriciteit tot die tijd, afhankelijk van het type contract, volledig kunnen verrekenen met hun verbruik. Na 2027 vervalt deze regeling, waardoor zelfconsumptie en investeringen in opslag essentieel worden om kosten te besparen en energie-efficiëntie te verhogen.

TenneT waarschuwt voor de langere termijn dat te gretig aanpassen van elektriciteitsproductie en -verbruik bij onbalansprijzen de netintegriteit in gevaar brengt. Abrupte stillegging van zonneparken kan overschotten snel in tekorten veranderen. TenneT pleit voor geleidelijke afschakeling. In 2033 dreigt een stroomtekort door stijgende vraag en afnemend regelbaar vermogen, veroorzaakt door de uitfasering van kolen- en gascentrales en de toename van zon- en windenergie. Nieuwe kerncentrales en batterijopslag zijn nog onvoldoende ontwikkeld, wat kan leiden tot hoge prijzen, vooral in de winter. TenneT roept de overheid op snel maatregelen te nemen om leveringszekerheid te waarborgen.

Benieuwd naar de toekomstige impact van de energiemarkten op jouw onderneming? EE Care helpt je graag met alle energievraagstukken. Neem gerust contact op via sales@eecare.nl of 088-3322777.